Sesli RehberYerebatan Sarnıcı

İstanbul’un canlı sokaklarının altında, sessizce bekleyen olağanüstü bir mekân var: Yerebatan Sarnıcı, diğer adıyla Basilica Cistern. Yaklaşık on beş yüzyıl önce, Roma’nın usta mühendisleri ve binlerce işçi, bu devasa yeraltı su deposunu inşa etti. Amaç, eski şehri savaş zamanlarında ya da suyun azaldığı dönemlerde susuz bırakmamaktı. Bizans İmparatoru Justinianus’un emriyle yapımına başlanan sarnıç, altıncı yüzyılın başında tamamlandı. İnşası neredeyse iki yüzyıl sürdü; bu da yapıyı hem azmin hem ustalığın eşsiz bir eseri haline getirdi.

Daniel Paiva Fernandes

Neredeyse on bin metrekarelik bir alanı kaplayan sarnıç, üç yüz otuz altı mermer sütunla ayakta durur. Bunların çoğu, neredeyse dokuz metre yüksekliğe ulaşır. Sütunlar, imparatorluğun dört bir yanındaki eski tapınaklardan ve yıkıntılardan toplanmıştır. Her birinin kendine özgü bir hikayesi vardır. Bazıları zarif Korint stilinde oyulmuşken, bazıları ise sade ve gösterişsizdir. Bir araya geldiklerinde adeta yeraltında gizli bir saray atmosferi yaratırlar. Su damlalarının yankısı ve ayak seslerinin yumuşak tınısı, sarnıçta dolaşanlara neredeyse mistik bir his verir.

ziad rahal

Kuzeybatı köşesine gittiğinizde ise, efsanelerle örtülü iki Medusa başı dikkatinizi çeker. Bu eski Roma’ya ait kabartmalar, iki sütunun kaidesi olarak kullanılmıştır. Bir Medusa başı yana yatırılmış, diğeri ise ters çevrilmiştir. Rivayete göre, bu tuhaf yerleşimin nedeni, Medusa’nın taşa çeviren bakışının etkisini azaltmaktır. Aynı zamanda dönemin ustalarının malzemeleri ne kadar yaratıcı bir şekilde tekrar kullandıklarına da işaret eder.

Hem Bizans hem de Osmanlı dönemlerinde, sarnıcın kalın tuğla duvarları özel bir harçla su geçirmez hale getirilir ve devasa miktarda temiz su bu sayede korunurdu. Bu su, uzak ormanlardan getirilen kemerler aracılığıyla şehre ulaşırdı. İstanbul’un el değiştirmesinden sonra bile sarnıç, kriz zamanlarında özellikle saraylara ve mahallelere su sağlamaya devam etti.

Günümüzde ziyaretçiler, sığ ve berrak suyun üzerinden yükselen yürüyüş yollarında geziyor. Loş ışıklar, zaman zaman düzenlenen sanat eserleri ve eski taşlar üzerinde yansıyan yumuşak ışıklar mekâna adeta zamansız bir hava katıyor. Yıllar süren titiz restorasyon çalışmaları sayesinde, sarnıç orijinal karakterini yeni nesiller için korumayı başardı.

Yerebatan Sarnıcı, insanları hâlâ büyülüyor. James Bond filmlerine, Dan Brown’ın Inferno romanına ve popüler video oyunlarına sahne oldu. İster mimarisiyle, ister gizemli Medusa sütunlarıyla ya da serin ve gölgeli güzelliğiyle ilgilenin, Basilica Cistern’daki gezi unutulmaz bir deneyim sunuyor. Yerebatan Sarnıcı, İstanbul’un köklü tarihini bugünün hareketli yaşamıyla bir araya getiriyor.