Przewodnik audioKościół Świętego Zbawiciela na Chorze

W samym sercu Stambułu, z dala od zgiełku miasta, stoi Kariye Camii – miejsce, które splata w sobie ponad szesnaście stuleci wiary, sztuki i kultury. Dawniej znana jako Kościół Chora, świątynia ta powstała jako niewielkie chrześcijańskie sanktuarium na początku czwartego wieku, poza murami ówczesnego Konstantynopola. Gdy w piątym wieku wzniesiono nowe mury miejskie, budowla znalazła się już w granicach powiększonego miasta, lecz jej pierwotna nazwa, po grecku oznaczająca „na wsi”, pozostała niezmieniona.

LDGPJCSF

Obecny wygląd zaczął się kształtować w jedenastym wieku dzięki wpływowym kobietom, takim jak Maria Doukaina, które wsparły odbudowę obiektu w popularnym bizantyjskim stylu krzyżowo-kopułowym. Po trzęsieniu ziemi w dwunastym wieku kościół został odrestaurowany, a w czternastym wieku rozkwitł pod opieką możnowładcy o imieniu Teodor Metochites. To właśnie wtedy świątynię ozdobiły niezwykłe mozaiki i freski – połyskujące złoto, głębokie błękity i czerwienie opowiadające historie tradycji chrześcijańskiej: narodziny Jezusa, życie Maryi czy pełne ekspresji sceny zmartwychwstania. Te dzieła odzwierciedlają poszukiwania nadziei u schyłku epoki bizantyjskiej, łącząc duchową symbolikę z wyjątkową emocjonalnością.

Gert Brussaard

Chora wyróżnia się na tle monumentalnych budowli Stambułu. Sześć kopuł, kameralne wnętrza i ściany pokryte świętymi obrazami tworzą poczucie warstwowej historii – każdy korytarz odsłania nowe tajemnice, od bogato zdobionego przedsionka po cichą kaplicę, w której czczono zmarłych.

jesu gaur

Przez wieki Kariye służyła jako kościół, a po zdobyciu miasta przez Osmanów w piętnastym wieku została przemieniona w meczet. Zamiast niszczyć chrześcijańskie dzieła sztuki, po prostu je zakryto. W połowie dwudziestego wieku, kiedy budynek stał się muzeum, konserwatorzy z niezwykłą pieczołowitością odkryli te bezcenne skarby, aby cały świat mógł podziwiać najwspanialsze przykłady późnobizantyjskiej sztuki. Dzięki tej restauracji uratowano niepowtarzalne opowieści i kolory, które mogłyby zniknąć na zawsze.

Mauro Silva

W ostatnich latach znów pojawiły się dyskusje, gdy świątynia została ponownie otwarta jako meczet. Debaty te pokazują, jak trudno jest pogodzić duchowe potrzeby z ochroną dziedzictwa ważnego dla całego świata. Mimo tych zmian Kariye wciąż zaprasza wszystkich – miłośników sztuki, wiernych oraz ciekawych podróżników. W porównaniu z tak wielkimi zabytkami jak Hagia Sophia, Kariye wydaje się bardziej osobista, lecz pozostaje świadectwem trwałości wielowarstwowych dziejów Stambułu i niezwykłej ludzkiej kreatywności.