AudiogidsHagia Sophia

De Ayasofya-i Kebir Cami-i Şerifi, internationaal bekend als de Hagia Sophia, verheft zich in het hart van Istanboel, precies op het punt waar Europa en Azië elkaar lijken te raken. Zodra je naar binnen stapt, word je overweldigd door indrukken: zonlicht baant zich een weg door hoge, gebogen ramen en weerkaatst op marmeren muren en fonkelende mozaïeken die schitteren als edelstenen. De grote koepel, die meer dan vijftig meter boven de vloer uittorent, lijkt haast te zweven in de lucht, gedragen door kleinere halve koepels en elegante zuilen.

Muhittin Bayram

De geschiedenis van de Hagia Sophia gaat bijna vijftien eeuwen terug. Het gebouw werd in het begin van de zesde eeuw gebouwd als kathedraal voor het christelijke Byzantijnse Rijk, in opdracht van keizer Justinianus. In die tijd was het de grootste kerk ter wereld, een indrukwekkende locatie voor keizerlijke plechtigheden, bekroond door een technisch hoogstandje: een immense koepel, gesteund door gebogen, driehoekige constructies – pendentieven – die het gewicht gelijkmatig verspreidden voor buitengewone stabiliteit. Deze bouwstijl werd het voorbeeld voor talloze orthodoxe kerken en, eeuwen later, voor vele monumentale moskeeën.

Himmet Öksüzoğlu

Door de loop van de tijd veranderde de functie van dit indrukwekkende bouwwerk mee met de geschiedenis. Na de val van Constantinopel in het midden van de vijftiende eeuw werd de kathedraal omgebouwd tot moskee. Islamitische elementen deden hun intrede: vier ranke minaretten, een mihrab als gebedsnis en sierlijke kroonluchters. Toch bleef een groot deel van het christelijke erfgoed behouden, zij het verborgen: mozaïeken van heiligen en keizers werden afgedekt, maar niet vernietigd. Toen het gebouw in de twintigste eeuw werd omgevormd tot museum, kwamen sommige van deze mozaïeken van goud en gekleurd glas weer tevoorschijn voor het publiek.

Syed Waqas Haider

Als zowel kerk als moskee belichaamde de Hagia Sophia de geest en ambities van verschillende wereldrijken. Hier werden keizers gekroond, voerden veroveraars dankgebeden uit en kwamen religieuze en artistieke tradities samen. Door de eeuwen heen werkten internationale experts en bouwers aan restauraties: Ottomaanse architecten versterkten het geheel met steunberen, Europese teams in de negentiende eeuw maakten Byzantijnse kunst zichtbaar en hedendaagse Turkse specialisten zetten deze zorg voor zowel christelijk als islamitisch erfgoed voort.

Vandaag de dag wordt de Hagia Sophia opnieuw gebruikt als moskee, maar haar bovenste galerijen blijven open voor bezoekers als museum. Deze ontwikkelingen zorgen wereldwijd voor discussie over erfgoed en identiteit en maken duidelijk hoezeer het gebouw blijft inspireren en uitdagen. Ondanks branden, aardbevingen en politieke onrust is de Hagia Sophia blijven bestaan – meer dan alleen steen en kunst, vormt zij een levend bewijs van Istanboels veelgelaagde geschiedenis. Zo blijft haar mysterie nieuwe generaties uitnodigen om binnen te treden en zich te verwonderen.