Ηχητικός οδηγόςMolla Zeyrek Mosque

Στην πολύβουη καρδιά της συνοικίας Φατίχ της Κωνσταντινούπολης, σε έναν λόφο με πανοραμική θέα στον Κεράτιο, δεσπόζει ένα μοναδικό μνημείο που συνδέει αιώνες ιστορίας: το Μόλλα Ζεϊρέκ Τζαμί. Η εντυπωσιακή τοιχοποιία και οι θόλοι του αιχμαλωτίζουν αμέσως το βλέμμα. Πίσω από αυτά τα τείχη κρύβεται μια ιδιαίτερη ιστορία μεταμόρφωσης.

cemil abi

Στις αρχές του δωδέκατου αιώνα, το σημείο αυτό φιλοξένησε ένα μεγαλοπρεπές βυζαντινό μοναστήρι. Ιδρύτρια υπήρξε η αυτοκράτειρα Ειρήνη της Ουγγαρίας και το συγκρότημα επεκτάθηκε χάρη στον σύζυγό της, τον αυτοκράτορα Ιωάννη τον Δεύτερο Κομνηνό. Εδώ υπήρχαν δύο εκκλησίες, αφιερωμένες στον Χριστό Παντοκράτορα και στην Παναγία αντίστοιχα. Υπήρχαν επίσης παρεκκλήσι, βιβλιοθήκη, νοσοκομείο και άλλα κτίσματα. Με τον καιρό, τα αρχικά χωριστά κτίρια ενώθηκαν με ένα κεντρικό παρεκκλήσι. Έτσι δημιουργήθηκε ένας ενιαίος και αρμονικός χώρος, που έγινε ο αυτοκρατορικός τάφος της Κωνσταντινούπολης μετά την Αγία Σοφία.

Rouslan Valonen (LibertyToursLLC)

Αρχιτεκτονικά, το Μόλλα Ζεϊρέκ Τζαμί ξεχωρίζει ως αριστούργημα της μεσοβυζαντινής τέχνης. Τυπικό του γνώρισμα αποτελεί η ιδιαίτερη τεχνική τοιχοποιίας με βαθουλωτούς αρμούς. Πρόκειται για εναλλαγή στρώσεων τούβλων και παχιάς λάσπης, που προσδίδει κυματιστή υφή και απαλή απόχρωση στους τοίχους. Ξεχωρίζουν ακόμη τα σταυροειδή σχέδια, οι πολυγωνικές κόγχες με επτά πλευρές, οι ψηλοί θόλοι, καθώς και λεπτομέρειες από μάρμαρο και χρωματιστό γυαλί. Παλαιότερα, το εσωτερικό εντυπωσίαζε με ψηφιδωτά και ενθέσεις στο δάπεδο, τα οποία όμως έχουν καλυφθεί με τα χρόνια.

Panagiotis Georgakopoulos

Το πέρασμα των αιώνων έφερε πολλές αλλαγές χρήσης. Στα λατινικά χρόνια, μετά την Τέταρτη Σταυροφορία, το συγκρότημα φιλοξένησε Βενετούς κληρικούς και πολύτιμες εικόνες. Αργότερα επανήλθε στη λατρεία της ορθόδοξης παράδοσης, μέχρι την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς. Τότε, ο κεντρικός ναός μετατράπηκε σε τζαμί. Τα κελλιά του μοναστηριού στέγασαν το πρώτο οθωμανικό σχολείο της πόλης, τη γνωστή μεντρεσέ. Το τζαμί πήρε το όνομά του από τον Μόλλα Ζεϊρέκ, τον διακεκριμένο δάσκαλο που δίδαξε εκεί έως τη μετεγκατάσταση του σχολείου.

Το κτίριο δοκιμάστηκε από πυρκαγιές, σεισμούς αλλά και περιόδους εγκατάλειψης. Μέχρι τα τέλη του εικοστού αιώνα, κινδύνευε να χαθεί οριστικά. Αυτό οδήγησε σε εκτεταμένες εργασίες αποκατάστασης. Κάποιες επεμβάσεις, όπως η χρήση σύγχρονων υλικών, προκάλεσαν συζητήσεις. Ωστόσο, χάρη σε αυτές το τζαμί άνοιξε ξανά τις πόρτες του για προσευχή και επισκέπτες.

Σήμερα, το Μόλλα Ζεϊρέκ Τζαμί αποτελεί ζωντανή μαρτυρία της ιστορίας — ένα σπάνιο βυζαντινό στολίδι ανάμεσα στους πολύβουους δρόμους της Κωνσταντινούπολης, πλάι σε άλλα ιστορικά κτίσματα όπως το Εσκί Ιμαρέτ Τζαμί και το εστιατόριο Ζεϊρέκχανε. Η ιστορία του συνδέει αυτοκρατορικές φιλοδοξίες, ιερή τέχνη, πολιτισμικές μεταβάσεις και πνεύμα ανανέωσης. Αυτό το πνεύμα συνεχίζει να υποδέχεται επισκέπτες από όλο τον κόσμο.