Ηχητικός οδηγόςΑγία Σοφία

Η Αγία Σοφία, όπως είναι γνωστή διεθνώς, δεσπόζει στην καρδιά της Κωνσταντινούπολης, στο σημείο όπου η Ευρώπη και η Ασία μοιάζουν να συναντώνται. Περνώντας το κατώφλι της, νιώθει κανείς να κατακλύζεται από εντυπώσεις: το φως του ήλιου διαχέεται από τα ψηλά καμπύλα παράθυρα και αντανακλά στους μαρμάρινους τοίχους και στα μωσαϊκά, που λαμπυρίζουν σαν πολύτιμες πέτρες. Ο κεντρικός της τρούλος, που υψώνεται πάνω από πενήντα μέτρα από το δάπεδο, δίνει την αίσθηση ότι αιωρείται στον ουρανό, στηριγμένος σε μικρότερους ημικυκλικούς θόλους και καμάρες.

Muhittin Bayram

Η Αγία Σοφία χρονολογείται σχεδόν δεκαπέντε αιώνες πίσω. Κτίστηκε αρχικά ως καθεδρικός ναός για τη Χριστιανική Βυζαντινή Αυτοκρατορία, υπό την εποπτεία του αυτοκράτορα Ιουστινιανού, στις αρχές του έκτου αιώνα. Την εποχή εκείνη ήταν ο μεγαλύτερος ναός του κόσμου, εντυπωσιακός για αυτοκρατορικές τελετές και διάσημος για το μηχανικό της επίτευγμα: έναν τεράστιο τρούλο στηριγμένο σε καμπύλα, τριγωνικά στοιχεία που ονομάζονται σφενδόνια, προσφέροντας σπάνια σταθερότητα. Το αρχιτεκτονικό της ύφος, μάλιστα, έγινε σημείο αναφοράς για πολλές ορθόδοξες εκκλησίες και, αιώνες αργότερα, ενέπνευσε μνημειώδη τζαμιά.

Himmet Öksüzoğlu

Με το πέρασμα του χρόνου, ο ρόλος του μνημείου άλλαζε μαζί με την ιστορία. Όταν η Κωνσταντινούπολη κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς στα μέσα του δέκατου πέμπτου αιώνα, ο ναός μετατράπηκε σε τζαμί. Προστέθηκαν χαρακτηριστικά της ισλαμικής λατρείας: τέσσερις κομψοί μιναρέδες, μία κόγχη προσευχής γνωστή ως μιχράμπ και μεγαλοπρεπείς πολυέλαιοι. Παράλληλα, μεγάλο μέρος της χριστιανικής κληρονομιάς παρέμεινε κρυμμένο· τα μωσαϊκά με αγίους και αυτοκράτορες καλύφθηκαν, αλλά δεν καταστράφηκαν. Αρκετά από αυτά τα χρυσοποίκιλτα και πολύχρωμα μωσαϊκά ήρθαν ξανά στο φως, όταν το κτίριο μετατράπηκε σε μουσείο τον εικοστό αιώνα.

Syed Waqas Haider

Ως ναός και ως τζαμί, η Αγία Σοφία υπήρξε διαχρονικό σύμβολο του πνεύματος και των φιλοδοξιών των αυτοκρατοριών. Εδώ στέφονταν αυτοκράτορες, εδώ κατακτητές έδιναν ευχαριστίες και εδώ διασταυρώνονταν θρησκευτικές και καλλιτεχνικές παραδόσεις. Κατά τους αιώνες, η αποκατάστασή της βασίστηκε στη συνεισφορά διεθνών ειδικών και στην πρόοδο των τεχνικών: οι Οθωμανοί αρχιτέκτονες ενίσχυσαν τη δομή με αντηρίδες, ευρωπαϊκές ομάδες του δέκατου ένατου αιώνα καθάρισαν και αποκάλυψαν βυζαντινές τοιχογραφίες, ενώ σύγχρονοι Τούρκοι ειδικοί συνεχίζουν να διατηρούν τόσο τα χριστιανικά όσο και τα ισλαμικά στοιχεία.

Σήμερα, η Αγία Σοφία λειτουργεί ξανά ως τζαμί, ενώ οι επάνω στοές της παραμένουν ανοιχτές για τους επισκέπτες ως μουσείο. Αυτές οι αλλαγές έχουν πυροδοτήσει παγκόσμιες συζητήσεις για την κληρονομιά και την ταυτότητα, αποδεικνύοντας την αμετάβλητη δύναμή της να εμπνέει και να προκαλεί διάλογο. Παρά τις φωτιές, τους σεισμούς και τις πολιτικές θύελλες, η Αγία Σοφία αντέχει – πολύ περισσότερο από ένα μνημείο τέχνης και πέτρας: είναι ζωντανή μαρτυρία της πολύπλευρης ιστορίας της Κωνσταντινούπολης, καλώντας κάθε νέα γενιά να περάσει το κατώφλι της και να αναρωτηθεί.